GTİP Nedir?

GTIP, gümrük tarife istatistik pozisyonunun kısaltmasıdır. Ülkemizde, genel olarak tarife cetvelinin yerine kullanılan GTİP, aslında Gümrük Tarife Cetvelinde 12 kodla verilen isimdir.

Tüm dünyada, her ülkenin tarife cetvelinin esasına Armonize Sistem oluşturmaktadır. Resmi adı armonize mal tanımı ve kodlama sistemi (the harmonized commodity description and coding system) olan Armonize Sistem, uluslararası ticarete konu olan tüm mallar için kullanılan uluslararası bir ticari sınıflandırma sistemidir. Armonize Sistem’de ticarete konu tüm ürünler belirli bir mantık ve sistematik çerçevesinde sınıflandırılmıştır.

Uluslararası düzeyde Armonize Sistem ile ilgili düzenlemeler, Dünya Gümrük Örgütütarafından yapılmaktadır. Türkiye’de dar anlamda Armonize Sistem, geniş anlamda ise tarife cetveli ile ilgili sorumlu kurum Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’dır. (Gümrükler Genel Müdürlüğü)

Dünya’da yaklaşık 206 ülke ve ekonomi bu sistemi kullanmaktadır. Armonize Sistemi uygulayan ülke ve ekonomilerin listesine Dünya Gümrük Örgütü’nün internet sayfasından ulaşılabilmektedir. Gümrüklerde, ürünler bu kodlar üzerinden kayıt altına alınmaktadır. Her bir eşya veya eşya grubu için bir GTİP bulunmaktadır. Ticarete konu olan eşyalar gümrükte işlem görürken bu kodlar üzerinden işlem görmektedir.

Armonize Sistem (Tarife Cetveli) 21 Bölüm ve 96 Fasıldan oluşan bir sınıflandırma sistemidir. Fasıllar 2li kodlara, her bir fasıl 4lü kod olan pozisyonlara ve her bir pozisyon ise 6lı kod olan alt pozisyonlara ayrılmıştır.

Her ülkenin tarife cetvelindeki 2li, 4lü ve 6lı kodlar tüm dünyada aynıdır. Diğer bir ifadeyle, bu kodlar tüm dünyada aynı ürünü veya ürünleri ifade etmektedir. Örneğin, tüm ülkelerin gümrüklerinde 0711.20GTİP kodu (HS Code) denildiğinde “zeytin”anlaşılmaktadır.

Armonize Sistem bünyesinde Tarife Cetveli 6lı koddan sonraki bölümleri, ülkeler kendi ihtiyaçlarına göre düzenlenebilmektedir. Örneğin, Türkiye’de ürünler en detay bazda 12li kodla, ABD, AB, Kanada ve Çin’de 10lu kodla; Japonya ve Moldova’da 9lu kodla; Hindistan’da ise 8li kodla sınıflandırılmaktadır.

Türkiye tarife cetvelini, tüm dünya ile ortak olan 6lı koddan sonra 8lü, 10lu ve 12li olmak üzere daha detay olarak sınıflandırılmıştır.

Avrupa Birliği, üye ülkelerin ticaret istatistiklerini daha detaylı izleyebilmek için Combined Nomenclature (CN) adlı 8li ortak kodu kullanmaktadır. CN = HS Code + 2

Türkiye, Avrupa Birliği ile Ortak Gümrük Birliğine sahip olmasından dolayı, Türkiye’nin 8li bazdaki kodları ve ürün grupları Avrupa Birliği ülkeleri ile aynıdır.

Türk Gümrük Tarife Cetvelinde 10lu baz olan “milli alt açılım kodu” farklı vergi uygulamalarımız için açılan pozisyonlar olmakla birlikte pratikte kullanılmamaktadır. Bu nedenle, ülkemizde gümrük vergileri 12li bazda belirlenmektedir. Tarife Cetvelinde, 12li kod olan GTİP, ülkemizde ürünlerin en detay bazda sınıflandırıldığı, ürünlerin gümrük vergilerinin uygulandığı ve istatistiksel amaçlarla kullanılan koddur.

Özetle, Türk Gümrük Cetvelinin ilk 6 hanesi armonize sistemi, sonraki iki hane (8li kod) AB kombine nomanklatür – CN kodunu, sonraki iki hane milli alt açılım kodunu (10lu kod) ve 12li kod ise istatistik açılım olan GTİP noyu ifade etmektedir.

Teknik olarak her bir kod ayrı bir isimle adlandırılmaktadır. Söz konusu adlandırma aşağıda yer almaktadır.

Türkçe	Örnek	İngilizce
Bölüm		Section
..(2) Fasıl	84	Chapter
..-.. (4) Pozisyon	84.01	Heading
….-.. (6) Alt Pozisyon	8401.20	Subheading
….-..-.. (8) AB Kombine CN	8401.20.00	6lı bazdan sonra her ülke kendi ihtiyacına göre sınıflandırma
….-..-..-.. (10) Milli Alt Açılım	8401.20.00.10
….-..-..-..-.. (12) GTIP	8401.20.00.10.15

Örneğin; ABD, AB, Kanada ve Çin’de ürünler en detay bazda 10lu kodla, Türkiye 12’li kodla, Hindistan 8li kodla, Japonya ve Moldova 9lu kodla sınıflandırılmaktadır.

03.01.99.80.00.13

03 = FASIL

01 = POZISYON

99 = ALT POZISYON

80 = CN

00 = Milli Alt Açılım Kodu

13 = GTIP