Türkiye 1981 yılına gelinceye kadar belediyenin gelirleri oldukça yetersiz ve dağınık bir durumdaydı. Tıpkı İl Özel İdareleri’nde olduğu gibi. Belediyelerde de bazı devlet gelirlerinde belirli oranlarda pay verilmesi yöntemiyle gelir aktarılmaktaydı. 1981 yılında çıkarılan 2380 sayılı yasayla pay verme yöntemi ile önemli değişiklikler yapılmış, artık belediyelere genel bütçe vergi gelirleri hasılatı toplamı üzerinden belirli oranlarda pay verilmesi öngörülmüştür.
1985 yılında emlak vergisi genel bütçe gelirlerinden çıkarılarak mahalli idarelere bırakılmıştır. Ancak 5272 sayılı belediye yasası bu uygulamaya son vermiş ve emlak vergisi yalnızca belediyeler bırakılmıştır. 1993 yılında çevre temizlik vergisi uygulamaya konulmuş ve belediye gelirleri arasına dahil edilmiştir. Ancak bu düzenlemelere karşı belediyelerin finansman ihtiyacı yeterince karşılanamamıştır. Günümüzde mevcut uygulamada belediyenin gelirlerini 4 başlık altında toplamak mümkündür
1.1 Öz Gelir Kaynakları
1.2 2350 sayılı yasa çerçevesinde genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylar
1.3 Devlet yardımları ve fonlardan yapınla yardımlar
1.4 Diğer Gelirler
1.1 Öz Gelir Kaynakları
Belediyelerin öz gelir kaynakları şunlardır;
Vergiler
Harçlar
Harcamalara Katılma Payları
Vergiler
Belediyelerin öz gelir kaynaklarından birini oluşturan vergiler bir çok ülkede yerel yönetimlerin önemli gelir kaynaklarından birini oluşturmasına karşın ülkemizde oldukça düşük miktarlarda kalmaktadır. Ülkemizde belediye vergilerinin neler olduğu 1981 yılında yürürlüğe giren Belediye Gelirleri Kanunu’nun da belirtilmiştir. Bu vergileri yedi başlık altında toplamak mümkündür.
1. Çevre temizlik vergisi
2. İlan ve reklam vergisi
3. Eğlence vergisi
4. Haberleşme vergisi
5. Elektrik ve hava gazı vergisi
6. Yangın sigorta vergisi
7. Emlak vergisi
1. Çevre Temizlik Vergisi
1993 tarihinde uygulamaya giren Çevre temizlik vergisinin konusu ve kapsamına belediye sınırları ve mücavir alan içinde bulunan ve belediyenin katı atık toplama ve kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan konut işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar girmektedir. Verginin yükümlüsü ise her ne sıfat ve şekilde olursa olsun bu yerleri kullanan gerçek ve tüzel kişilerdir. Mükellefiyet binanın kullanımı ile başlar.
Çevre temizlik vergisinin 2003 yılı sonuna kadar olan uygulamasında sıvı atıklara ait çevre temizlik vergisi su tüketim bedeli ile tahsil edilirken. Katı atıklara ait vergi her yıl iki eşit taksitle alınmaktaydı.
Yapılan değişiklilerle çevre temizlik vergisinin ödenmesi ve hesaplanmasında yeni yöntemler uygulanmaya başlanmıştır. Yeni düzenlemeye göre konutlara ait çevre temizlik vergisi su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle m3 başına Büyükşehirlerde 15 YKr diğer yerlerde ise 12 YKr olarak hesaplanmaktadır.
Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak su ihtiyacını belediyece kurulmuş su şebekesi dışından karşılayan konutlara ilişkin çevre temizlik vergisi belediye meclisince belirlenen dereceler üzerinden hesaplanmaktadır.
Büyükşehir belediye sınırları içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre temizlik vergisinin %20’si büyük şehir belediyelerine aktarılmaktadır.
2. İlan ve Reklam Vergisi
Belediye sınırları ve mücavir anlalar içinde gerçek yada tüzel kişilerce yapılan her türlü ilan ve reklamdan alınan vergidir. Bu vergi Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki bulvar, cadde ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulanan binalar üzerindeki her ilan ve reklamlarda büyük şehir belediyesi tarafından alınmaktadır. İlan ve reklam vergisinin mükellefi yurtdışından gönderilen ilan ve reklamlarda dahil olmak üzere ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek ve tüzel kişilerdir. Verginin tutarı ilan ve reklamların türü ve yayınlandığı yere bağlı olarak 1Kr ile 150TL arasında değişmektedir.
3. Eğlence Vergisi
Bu verginin konusu gerçek yada tüzel kişilerce işletilen eğlence yerlerini kapsamaktadır. Eğlence vergisi biletle girilen eğlence yerlerinde bilet bedeli olarak elde edilen hasılat üzerinden. Biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, gazino, disko, taverna vb yerlerde, işin niteliğine göre çalışılan her gün için yasalarda belirtilen ölçüler içerisinde saptanacak bir miktar olarak alınır.
4. Haberleşme Vergisi
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde posta, telgraf, telefon işletmesi tarafından tahsil edilen data ücretleri tesis, devir ve nakil ücretleri hariç diğer hizmetler üzerinden alınan bir vergidir. Haberleşme verisinin matrahı tesis, devir ve nakil ücretleri hariç olmak üzere tahsil edilen ücretlerden oluşmaktadır. Haberleşme vergisinin mükellefi ise telefon, teleks, faks ve data ücretlerini tahsil eden posta telefon telgraf idaresidir.
5. Elektrik ve Hava Gazı Vergisi
Bu verginin konusu belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve doğalgaz tüketiminden alınan vergidir. Verginin matrahı tüketilen elektrik ve hava gazının satış bedelidir.
6. Yangın ve Sigorta Vergisi
Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayri menkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler. Yangın sigortası vergisine tabidir.
7. Emlak Vergisi
5393 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte Büyükşehir belediyelerine ve il özel idarelerine pay verilmesi usulüne son verilmiştir. Büyükşehir belediyelerinin olduğu yerlerde Büyükşehir sınırları ve mücavir alanlar içinde emlak vergisi bina ve arazi vergisi olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Emlak vergisinin matrahı bina – arsa ve arazilerin beyanname verme tarihindeki normal alım - satım bedelidir. Ancak yeni inşa edilen binaların vergisi arsanın veya arsa payının vergisinden az olamaz.
Emlak vergisinin mükellefi bina, arsa ve arazinin maliki varsa intifa hakkı sahibi her ikisi de yoksa bina arsa ve araziden malik gibi tasarruf edenlerdir.
Harçlar
Belediyelerin toplamış olduğu harçlar 2464 sayılı belediye gelirleri yasasının 2. kısmında düzenlenmiştir. Bu yasaya göre toplam 12 adet harç vardır.
a) İşgal harcı
b) Tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı
c) Kaynak suları harcı
d) Tellallık harcı
e) Hayvan kesimi, muayene ve denetleme harcı
f) Ölçü ve tartı aletleri denetleme harcı
g) Bina inşaat harcı
h) Kayıt ve suret harcı
i) İmar ile ilgili harçlar
j) İşyeri açma izni
k) Muayene, ruhsat ve rapor harcı
l) Sağlık belgesi harcı
Harcamalara Katılma Payları
Belediye gelirleri kanununa göre harcamalara katılma payları 3 türlüdür.
A) Yol Harcamalarına Katılma Payları
B) Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payları
C) Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payları
Yol Harcamalarına Katılma Payları
Belediyelerce veya belediyelere bağlı kuruluşlarca inşa tamir ve genişletilmeye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan yada başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayri menkul sahiplerinden alınmaktadır.
Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payları
Belediyelerin yeni kanalizasyon tesisleri yapmaları var olan kanalizasyon tesislerini sağlık ve fen koşullarına göre iyileştirmeleri durumunda bu hizmetten yararlanılanlardan alınır.
Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payları
Belediye veya belediyelere bağlı kuruluşlarca beldede su tesisleri yapılaması halinde dağıtımın yapıldığı alan içindeki gayri menkul sahiplerinden alınmaktadır. Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin %20’sini geçemez. Mükelleflerin ödeyeceği paylar hizmetin tamamlanarak halkın kullanımına sunulmasından sonra belediyelerce veya bağlı kuruluşlarca payların ilan ve tebliğ edildiği yılı takip eden yıldan itibaren 2 yılda ve 4 eşit taksitte peşin ödemelerde tahakkuk tarihinden itibaren 1 ay içinde tahsil olunmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder