Gümrük Mevzuatına Bağlı Genel Hak ve Yükümlülükler

Genel olarak; gümrük idaresiyle muhatap olan kişiler, 4458 sayılı Gümrük Kanununa, bu Kanuna dayanılarak çıkarılan tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerine uymak; gümrük idarelerinin Gümrük Kanununa ve diğer kanun, tüzük ve kararnamelerde yazılı hükümlere göre yapacağı gözetim ve denetimlere tabi olmak; bu idarelerin kendi adına veya başka idareler nam veya hesabına tahsil edeceği her türlü vergi, resim, harç ve ücretleri ödemek veya bunlar için teminat vermek, kanun, tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerinin uymayı zorunlu kıldığı her türlü işlemi yerine getirmekle yükümlüdürler.

Bütün kişiler, gümrük mevzuatı ile öngörülen tasarrufları ve işlemleri gerçekleştirmek üzere, gümrük idarelerindeki işleri için Gümrük Yönetmeliğinin 836 ncı maddesi hükmü saklı kalmak koşuluyla bir temsilci tayin edebilirler.

Kişiler, gümrük mevzuatının uygulanmasına ilişkin konularda gümrük idarelerine yazılı müracaatta bulunarak bir karar alınmasını isteyebilirler. Karar alınmasına ilişkin yazılı talepler 30 gün içerisinde sonuçlandırılacak ve yazılı başvurunun reddi veya başvuru sahibinin aleyhine verilecek kararlar gerekçesi ile birlikte muhatabına yazılı olarak bildirilecektir. Ayrıca, başvuru sahibi bu şekilde kendine tebliğ edilen karara idari ve adli yönden itiraz edebilecektir. Bu hakkın kullanılması, gümrük idarelerinde uygulamanın kararın geçerli olduğu süre boyunca herhangi bir değişiklik olmadan sürdürülmesi ve gümrük idaresiyle iş ilişkisi bulunan kişilerin belli bir vadede isabetli kararlar almalarını sağlaması bakımında önemlidir.

İthalatçılar, fiilen tasarladıkları bir ithalat işlemi için gümrük idarelerinden gümrük mevzuatının uygulanması hakkında bilgi talep edebilirler.

Gümrük işlemleriyle doğrudan veya dolaylı olarak ilgili bulunan kişiler, gümrük idarelerinin talebi üzerine, gümrük işlemleriyle sınırlı olmak kaydıyla, Gümrük Kanununun belge ve bilgi saklanması için öngördüğü süreler içinde (5 yıl), faturalar, proforma faturalar, alım satım sözleşmeleri, ithal ya da ihraç eşyasına ilişkin muhasebe kayıtları gibi beyanı destekleyen bütün belge ve bilgileri vermek ve her türlü yardımı sağlamakla yükümlüdürler. Bu çerçevede kendilerinden bilgi istenilen kişiler özel kanunlarda yazılan gizlilik hükümlerini ileri sürerek bilgi vermekten kaçınamazlar.

Yükümlüler, kendilerine tebliğ edilen gümrük vergileri için ilgili gümrük idaresine verecekleri bir dilekçe ile düzeltme talebinde bulunabilirler.

Kişiler, düzeltme taleplerine ilişkin kararlara, idari kararlara, gümrük vergilerine ve cezalara karşı kararı alan gümrük idaresinin bağlı bulunduğu gümrük başmüdürlüğü nezdinde itirazda bulunabilirler.

Yukarıda belirtilen hakların hepsi yükümlüler açısından önemli olmakla birlikte, bu haklar içinde belki de en önemlisi olan itiraz hakkı ile ilgili olarak ayrı bir başlık altında ayrıca bilgi verilecektir.

Türkiye’ye ticari nitelikte eşya ithal edecek kişilerin, yukarıda ana hatlarıyla açıklanan hakları serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında da kullanabileceklerdir. Bu hakların kullanılması serbest dolaşıma giriş rejimi ile ilgili olarak gümrük idaresi ile yükümlü arasında olası ihtilafların önlemesi bakımından önemlidir.

Gümrük Mevzuatı

Türkiye'nin gümrük mevzuatı

6 Mart 1995 tarihli, 1/95 sayılı AB-Türkiye Ortaklık Konseyi Kararı ile 1/1/1996 tarihinden başlayarak Avrupa Birliği ile Türkiye arasında bir gümrük birliği oluşturulmuştur.

Türkiye, bu Kararın yürürlüğe giriş tarihinde Topluluk Gümrük Kodunu oluşturan (EEC) 2913/92 sayılı ve 12 Ekim 1992 tarihli Konsey Tüzüğü ile bu tüzüğün uygulanma hükümlerini belirleyen (EEC) 2454/93 sayılı ve 2 Temmuz 1993 tarihli Komisyon Yönetmeliğinin; ürünlerin menşei, kıymeti, gümrük birliği alanına girişi, gümrük beyanları, serbest dolaşıma giriş, askıya alma düzenlemeleri ve ekonomik etkili gümrük rejimleri, malların dolaşımı, gümrük borcu (yükümlülüğü) ve başvuru hakkı konularına ilişkin hükümleri benimseme yükümlülüğü altına girmiştir.

Genel olarak Avrupa Birliğine tam üyelik yolunda ilerlemek, özel olarak da yukarıda zikredilen yükümlülüğün yerine getirilmesi amacıyla, Türkiye'nin Avrupa Birliği gümrük mevzuatına uyum çalışmalarının bir sonucu olarak, Avrupa Birliği Gümrük Kodu esas alınarak ve günümüz ihtiyaçları da göz önünde bulundurularak hazırlanan 27.10.1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu 4/11/1999 tarihli ve 23866 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 5/2/2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yine bu çerçevede, (EEC) 2554/93 sayılı Komisyon Yönetmeliği, mevcut uygulamalar ve günümüz ihtiyaçları da dikkate alınarak hazırlanan Gümrük Yönetmeliği 20/1/2000 tarihli ve 29939 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 5/2/2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği dışında tamamlayıcı niteliğe sahip ve daha çok Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliğinin bazı maddelerinin uygulama usul ve esaslarının belirlendiği Bakanlar Kurulu Kararları, Yönetmelikler ve Tebliğler de tasarruf olunmuş ve tasarruf olunmaya da devam edilmektedir.

kaynak: dtm