Teşkilatı Esasiye

TBMM açıldığı zaman çalışmalarını almış olduğu kararlar doğrultusunda sürdürmüştür. Ancak zamanla meclisin yapısına uygun bir anayasa ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Birinci İnönü Savaşı sonrasında Teşkilatı Esasiye adı verilen anayasa kabul edilmiştir. Olağanüstü şartlar altında hazırlanmıştır. Bu yüzden temel hakları içeren geniş kapsamlı bir metin değildir. 23 madde ve 1 ek maddedenoluşmaktadır. Temel maddeler şunlardır;

-Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.

-Kanun yapmak ve yürütmek yetkisi ulusun tek ve gerçek temsilcisi olan TBMM nindir.

-Türkiye Devleti TBMM tarafından yönetilir ve hükümeti TBMM hükümeti adını almaktadır.

Meclisin tanımlanan temel görevleri;

-Dine ilişkin hükümleri yerine getirme

-Savaşa ve barışa karar verme

-Bütün yasaları yapma, değiştirme ve kaldırma

-Hükümette görev alacak bakanları seçme

-TBMM başkanını icra vekilleri heyeti’nin tabii başkanı sayma

-Süresi dolmadan TBMM seçiminin yenilenmesine karar verme

TBMM Açılması

23 Nisan 1920

İstanbul işgali sonrası Ankara’da ulusal bir meclisin toplanması için harekete geçilmiştir. Temsilciler Kurulu ile birlikte yeni meclisin nasıl toplanacağı içeren bir taslak oluşturulmuştur.

Söz konusu genelgede şu ifadeler yer almıştır.

1.       Ankara’da olağanüstü yetkiler taşıyan bir meclis ulus adına işleri yürütmek için toplanacaktır.

2.      Her sancağın bir seçim bölgesi olacak ve her sancaktan 5 üyenin seçilecektir.

3.      İstedikleri takdirde bütün parti, dernek ve toplulukların aday gösterebilecektir.

4.      Seçimlerde gizli oy, açık sayım yapılacaktır.

5.      Seçimler 15 gün içerisinde tamamlanacaktır.

6.      Dağıtılmış Mebuslar Meclisi üyelerinin isterlerse bu meclise katılabilecekleri duyurulmuştur.

24 Nisan 1920 – M. Kemal’in önergesi

-Meclis üstünlüğü

-Hükümet kurma zorunluluğu

-Geçici bir padişah vekili değil, başkansız bir hükümet

-Meclisin seçtiği ve meclise karşı sorumlu bir hükümet

-Meclis başkanının yetki ve sorumluluğu

-Padişahın gelecekte yasal düzenleme içinde yer alması gerektiği konuları yer almıştır.

Önemi:

-Yeni bir Türk Devleti kurulmuştur.

-Ulusal güçler tek bir çatı altında toplanmıştır.

-Ulusal egemenliğin sağlanması yolunda büyük bir adım atılmıştır.

-Sivas Kongresi’nde seçilen Temsil Heyeti nin hukuksal işlevi sona ermiştir.

Özellikleri:

Kurucu bir meclistir.

Güçler Birliği ilkesi benimsenmiştir.

İhtilalci bir meclistir.

Meclis hükümeti sistemi benimsenmiştir.

Milli bir meclistir (azınlık yok)

Çok sesli ve demokratik yapıya sahiptir.