Sivas Kongresi

Amasya Genelgesi’nde kararlaştırıldığı gibi kongre, 4 Eylül’de toplanmıştır. İstanbul Hükümeti ve işgal güçlerinin engellemeleri nedeniyle katılım oldukça az kalmıştır. 38 delegekatılmıştır.

Gündeme geçilmeden önce yemin konusu tartışma konusu olmuştur. Sonuç olarak; “Yurdun ve ulusun kurtuluşu ve mutluluğundan başka hiçbir kişisel amaç izlemeyeceğime, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yeniden canlandırılmasına çalışmayacağıma ve var olan siyasal partilerden hiçbirini siyasal emellerine hizmet etmeyeceğime …” şeklinde bir yemin metni kabul edilmiştir. Ayrıca padişaha bağlılık telgrafı çekilmiştir.

En çok uğraşılan konu Amerikan Mandası olmuştur. Manda yanlısı bazı üyeler onun kongreye başkan olmamasını istemişlerdir.

-ErzurumKongresi’nde alınan kararlar aynen kabul edilmiştir.

-Bütün milli cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” altında birleştirilmiştir.

-Manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir. Tam bağımsızlık düşüncesi kesinleşmiştir.

-Erzurum Kongresi’nde seçilen 9 kişilik temsil heyetine 6 ilave yapılarak 15 kişiye çıkartılmıştır.

-Meclis-i Mebusan ın derhal toplanması istenmiştir.

-Herhangi bir bölgesinin işgali İstanbul Hükümeti’nce ihmal edilirse geçici bir hükümet kurulacak ve millet adına idareyi ele alacaktır.

-Misak-ı Milli sınırları belirlenmiş ve kabul edilmiştir.

-Sivas Kongresi’nde seçilen temsil heyeti, batı Anadolu Kuvay-ı Milliye komutanlığına Ali Fuat Paşa’yı tayin etmiştir. Böylece temsil heyeti ilk kez yürütme gücünü kullanmıştır.

Temsil Heyeti’nin çalışmalarını halka duyurmak ve Ulusal mücadele aleyhine yapılan propagandaları etkisiz hale getirmek amacıyla 14 Eylül 1919 da İrade-i Milliye adında bir gazete çıkarılmıştır.

Erzurum Kongresi

Doğu İlleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından düzenlenmiş bölgesel bir kongredir. Kongrenin düzenlenmesine Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti de yardım etmiştir. Kongre, Doğu Anadolu’daki Ermenilerin ve Doğu Karadeniz’deki Rumların faaliyetlerine karşı önlemler almak, bu bölgedeki Türk halkının haklarını korumak, Doğu illerinin bütünlüğünü sağlamak ve savunma amacıyla toplanmıştır. Bu nedenle kongreye Doğu illerinden gelen 54 delege katılmıştır.

Kongreye henüz M. Kemal Paşa katılmadan önce birtakım bölgesel kararlar alınmıştır. Bu kararlar;

-Vatandan ayrılmamak için her türlü ihtimal göz önüne alınacak, hiçbir fedakârlıktan kaçınılmayacak ve kesinlikle göç edilmeyecektir.

-Memleket bir Ermeni saldırısına uğrarsa bu şiddetle karşılanacak ve milli varlık korunacaktır.

-İç düzeni koruyabilmek için bir Bekçi Örgütü kurulacak ve halk silahlandırılacaktır.

Kazım Karabekir Paşa’nın daveti ile Erzurum’a gelen M. Kemal Paşa kongreye katılmış ve başkan seçilmiştir. Böylece bölgesel toplanan bir kongrede ulusal kararlar alınmıştır.

-Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez.

-Her türlü yabancı işgaline karşı ve Osmanlı hükümetinin dağılması halinde ulus hep birlikte savunacak ve direnecektir.

-Vatan korunmasına ve bağımsızlığına İstanbul hükümetinin gücü yetmezse bu amaçları gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacak ve bu hükümet üyeleri Sivas’ta toplanacaktır.

-Kuvay-ı Milliyeyi amil, İrade-i Milliyeyi hakim kılmak esas olacaktır. (Ulusal güçleri etkin, ulusal iradeyi egemen kılmak esastır)

-Hristiyan halka siyasi egemenliğimizi ve toplumsal düzenimizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.

-Manda ve himaye kabul edilemez.

-Mebuslar Meclisi derhal toplanmalı ve hükümet işleri meclis denetimi altında yapılmalıdır.

-Ulusal bağımsızlığımıza ve bütünlüğümüze saygılı olmak şartıyla herhangi bir devletin teknik ve ekonomik yardımı alınabilir.

-Ulusal iradenin ve onun çevresinde toplanan ulusal güçlerin varlığı padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır.

Kongrenin Önemi

-Temel fikir kayıtsız şartsız tam bağımsızlık ve milli egemenliktir.

-İlk kez vatan birliği, bütünlüğü ifade edilerek sınırlarından söz edilmiştir.

-İlk kez Misak-ı Milli kararlarının esasları tespit edilmiştir.

-İlk kez milli egemenliğe dayalı yeni bir devlet kurma düşüncesi belirtilmiştir.

-İlk kez manda ve himaye reddedilmiştir.

-İlk kez azınlıklara ayrıcalıklar verilmeyeceği belirtilmiştir.

-Milli mücadelenin esas programı belirlenmiştir.

-İlk kez Mebuslar Meclisi’nin toplanması istenmiştir.