Günümüzdeki Uluslararası Para Sistemleri

IMF Sınıflandırması

1973 yılında belli başlı sanayileşmiş ülkeler paralarını Amerikan Doları karşısında dalgalanmaya bırakmışlardır. Böylece sabit kurlu Bretton Woods Sistemi yıkılmıştır.



Bu duruma bağlı olarak serbest dalgalanmaya geçmek, başlıca sanayileşmiş ülkeler için hemen hemen tek seçenek durumunda idi. Çünkü, uygulayabilecekleri, önceden hazırlanmış, anlaşmalara dayalı bir para sistemi mevcut değildi. Ancak yine de dalgalı kur uygulamalarının kısa süreli olacağı düşünülüyordu. Fakat geçen zaman, ülkelerin bu uygulamalardan fazla şikayetçi olmadığını göstermiştir. Bu nedenle de yeni bir sistem oluşturulması yönündeki arzu zamanla güncelliğini yitirmiştir.



Özetle, bugün dünyada bütün ülkeler tarafından paylaşılan, anlaşmalarla kurulmuş, aynı kur sistemine bağlı bir uluslararası para sistemi yoktur. Bunun yerine, sabit kur sisteminden dalgalı kur sistemine kadar değişen ve ülkelerin kendileri tarafından seçilebilen, farklı sistem ve uygulamalar mevcuttur.



Uluslararası Para Fonu (IMF), uluslararası mali ilişkileri düzenleme görevini sürdürmektedir. Ancak Bretton Woods sonrası üye ülkelerin farklı uygulamalarına yasallık kazandırmak için, IMF nin kuruluş yasasında bir değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikle birlikte, belirli ilkelere uymak kaydıyla, dileyen üyenin dilediği kur sistemini benimseyebileceği resmen kabul edilmiştir.



Günümüzde dünya ülkelerinin döviz kurlarına yönelik uygulamaları, sabit kur sisteminden dalgalı kur sistemine kadar uzanan geniş bir yelpaze oluşturmaktadır.



IMF nin bu bağlamda yaptığı sınıflandırma, ülkelerin döviz kuru rejimleri ile uyguladıkları para politikalarının birlikte gruplandırılması esasına dayanmaktadır. Böylece kur uygulamalarına daha büyük bir açıklık getirilmesi söz konusudur. Aslına bakılırsa, para politikası ile kur politikası arasında yakın bir ilişki mevcuttur. Örneğin, sabit kur sistemlerinde bağımsız bir para politikası uygulama esnekliği büyük ölçüde kaybolmakta, serbest dalgalı kur sistemine geçildikçe ise bu konuda bağımsız hareket etme olanağı arttmaktadır.



IMF, kur rejimlerini para kurulu düzenlemeleri, tek ulusal paraya bağlı ve para sepetine bağlı geleneksel sabit kur sistemleri, sabit parite etrafında kur bantları, sürünen pariteler ve sürünen pariteler etrafındaki kur bantları şeklinde sınıflandırmaktadır. Bunların her birisinin karşısında uygulanan para politikaları gösterilir. IMF para politikalarını da döviz kurunu sabitleştirme uygulamaları, toplam para arzı hedeflemesi, enflasyon hedefi belirleme, IMF destekli para programları ve diğerleri olarak gruplandırmaktadır. Böyle bir sınıflandırma, aynı zamanda uygulanan kur rejiminin ne derece bağımsız bir para politikası izlemeye olanak vereceğini gösterme amacına da hizmet etmektedir.

Kur ve para politikalarının sınıflandırılmasında kendisine özgü yasal bir ulusal para birimine sahip olmayan ülkeler de ayrı bir grup olarak ele alınmaktadır.