Genel Ekonomik Denge

Ekonominin genel dengesi önceki yazılarımızda temel olarak değinildiği gibi, aynı anda iç ve dış dengenin sağlanmasını ifade etmektedir. Daha net ifade etmek gerekirse, genel denge; mal piyasasının para piyasasının ve dış ödemeler bilânçosunun aynı anda dengede olması demektir. Bunu IS eğrisi, LM eğrisi ve ÖB eğrisinin kesiştiği nokta olarak gösterebiliriz. (sözü edilen eğriler hakkında ayrıntılı bilgi almak için üzerlerine tıklayabilirsiniz)

Aşağıdaki grafikte genel denge noktası E olmaktadır.
Bu noktanın temsil ettiği Y0 gelir düzeyi ile i0 faiz oranı tüm piyasalarda dengeyi sağlayan bileşimi göstermektedir. Bu noktada iç denge sağlanmıştır, çünkü mal piyasasında toplam üretim toplam talebe, para piyasasında da para arzı para talebine tam olarak eşitlenmektedir. Dış denge de gerçekleşmiştir, çünkü sermaye bilânçosu fazlası (açığı) ticaret bilânçosu açığı (fazlası) ile karşılanmış ve ödemeler dengesi sıfıra eşitlenmiştir.

Belirtilmesi gerekir ki, dış denge eğrisinin her zaman IS ve LM eğrilerinin kesiştiği noktadan geçme zorunluluğu yoktur. Bu durumda ise gelir dengesinin sağlandığı milli düzeyinde ya bir dış ya da bir dış fazla bulunuyor demektir. Bu durumu grafikteki varsayımsal örneğiyle Ö'B' doğrusu olarak görebilmekteyiz. Gösterilen durumunda, ödemeler bilânçosunda bir açık bulunacaktır.

Ancak IS ve LM eğrilerinin kesiştiği nokta yani denge gelir düzeyi de, her zaman tam çalışma düzeyinde bulunmayabilmektedir. O taktirde ekonomide iç denge de sağlanmamış demektir.

İç ve Dış Denge
Açık bir ekonomide makro ekonomi politikasının en önemli amacı iç ve dış dengenin birlikte sağlanmasıdır.

İç denge, milli gelirin tam çalışma düzeyinde dengede olması, dolayısıyla ekonomide bir işsizlik veya enflasyon durumunun bulunmaması demektir. Buna göre aşağıdaki grafikte gösterildiği gibi iç denge tam çalışma düzeyinden çizilen dik bir doğru olarak gösterilebilmektedir.

Grafikte tam çalışma milli gelirinin Y1 olduğu kabul edilerek iç denge doğrusu çizilmiştir. Milli gelir dengesinin (IS ve LM eğrilerinin kesiştiği noktanın) Y1 nin altındaki gelir düzeylerinde sağlanması, ekonomide işsizlik durumunun bulunduğunu göstermektedir. Y1 in üzerindeki düzeylerde ise ekonomi aşırı çalışma (over-employment) durumundadır.

Dış Denge ise ödemeler bilânçosunun denk olmasını ya da dış ticaret bilânçosu ile sermaye bilânçosu toplamlarının sıfıra eşitlenmesini ifade etmektedir.