Para ve Maliye Politikalarının Etkileri (ekonomi dengesi)

İç ve Dış dengenin sağlanması amacıyla kullanılacak araçlardan ikisi para politikası ve maliye politikasıdır.

Bu iki politikanın milli geliri, faiz oranını ve ödemeler bilânçosunu nasıl etkileyeceğini bilmek önemlidir. Para politikası merkez bankasının para arzı ayarlamalarını, maliye politikası ise hükümetin kamu harcamaları ve vergilerde yapılan değişiklikleri ifade etmektedir.

Para Politikası Etkileri
Para arzındaki bir artış LM eğrisini sağa doğru kaydırmaktadır. Çünkü genişleyen para arzı ile her faiz oranı düzeyinde daha yüksek bir geliri karşılama imkanı vardır. Aşağıdaki grafikte sözü edilen durum LM1 doğrusu ile gösterilmiştir. Sonuç olarak, denge noktası da E0 dan E1 e kaymıştır ve denge milli geliri Y1 e çıkmıştır. Faiz oranı da i1 e düşmüştür.

Ödemeler bilânçosu üzerindeki etkiye bakacak olursak, para arzındaki artış iki nedenle ödemeler bilânçosunu bozucu etki yapmaktadır. Birincisi büyüyen milli gelirin getirdiği ithalat artışı, ikincisi de faiz oranındaki düşüşün yol açtığı sermaye çıkışı (ve azalan sermaye girişi) dır.

Grafik bağlamında belirtilirse, ödemeler bilânçosunda başlangıçta KE0 düzeyinde bir açık olduğu kabul edilmiştir. Para arzındaki genişlemeden sonra bu açık LE1 düzeyine çıkmıştır.

Şüphesiz bu açıklamaların tersi para arzındaki bir daralma için de söz konusu olacaktır. Milli gelir düşecek, faiz oranı yükselecek, bu da hem ithalatı azaltması, hem de yabancı sermaye girişlerini özendirmesi ile dış dengeyi olumlu biçimde etkileyecektir.

Maliye Politikasının Etkileri
Kamu harcamalarındaki bir artış IS eğrisini sağa doğru kaydırmaktadır. Böylece her faiz oranı düzeyinde milli gelir artmış olmaktadır. (kamu harcamalarındaki artış ile çoğaltanın çarpımı ölçüsünde)

Aşağıdaki grafikte IS nin IS1 olarak sağa kaymasıyla denge noktası E0 dan E1 çıkmıştır. Yeni denge noktası hem Y1 gibi daha büyük bir gelir düzeyini, hem de i1 gibi daha yüksek bir faiz oranını göstermektedir.

Bu değişikliklerin dış dengeye net etkisi belirli değildir. Çünkü dış denge üzerindeki etkiler birbirleriyle çelişkilidir. Milli gelirdeki bir artış ithalatı özendirerek dış ticaret bilânçosunu bozucu etki yaparken, faiz oranındaki artış sermaye bilânçosunu olumlu yönde etkilemektedir. Dolayısıyla ödemeler bilânçosunda ortaya çıkacak net değişme bu iki çelişkili etkiden hangisinin daha ağır basacağına bağlı olacaktır. Grafik üzerinden göstermek gerekirse, dış dengede ortaya çıkacak net değişme, KE0 ile LE1 in göreceli uzunluklarına bağlı olmaktadır.

Kamu harcamalarındaki bir azalma durumunda ise üstteki anlatılanların tersi geçerli olmaktadır. Milli gelir ve faizler düşer, bu da bir yandan ithalatı, diğer yandan yabancı sermaye girişlerini azaltacaktır. Sonuç olarak, ödemeler bilânçosundaki net değişme bu iki çelişkili etkinin göreceli ağırlığına bağlı olmaktadır.