Talebin Fiyat Esnekliği: Bir malın talep edilen miktarının bu malın fiyatı karşısındaki duyarlılığın ölçüsüdür. (Ed ile ifade edilir)
Özetle, fiyat 1 birim arttırıldığında, tüketim (ürüne talep) nasıl bir tepki vereceğinin ölçülmesine talebin fiyat esnekliği denilmektedir.
Örneğin: Bu yazıda lig maçlarını yayımlama hakkını elinde bulunduran şifreli bir TV kanalı; abone ücretini iki katına çıkarırsa kaç müşteri kaybedeceğini hesaplaması için bu konunun gerekliliğini öğreneceğiz.
Formül:
Ed= [(Q1 - Q0) / Q0] / [(P1 - P0) / P0]
(Q: Malın Miktarı, P: Malın Fiyatı) – (0 ilk durum 1 ikinci durum)
Örnek Soru: Peynir kg fiyatı 10 TL olduğu zaman yılda 50 kg, etin fiyatı 12 TL’ ye çıktığında ise yılda 45 kg tüketildiği varsayılırsa; peynir talebinin fiyat esnekliği kat sayısı kaç olur?
Çözüm:
Ed = [(45 – 50) /50] / [(12 – 10) / 10] = -0,5 olacaktır.
|-0,5| = 0,5
Talebin fiyat esnekliğinin negatif bir sayı olduğuna dikkat edilmelidir.
Çünkü talep eğrisi üzerinde hareket edildiğinde miktar ve fiyat ters yönlerde değişmektedir. Fiyat yükseldiğinde talep edilen miktar azalır. Ya da bunun tersi de mümkün olacaktır.
NOT: Fiyat esneklikleri değerlendirilirken bulunan esneklik katsayısının mutlak değeri dikkate alınır. Yani talep yasası gereği negatif bulunan esneklik katsayısı pozitif olarak kabul edilir.
Ekonomistler tarafından daha doğru sonuç verdiği belirtilen diğer bir formül ise şöyledir;
Orta Nokta Formülü – Yay Formülü
Ed = [Q1-Q0/(Q1+Q0/2)]/[P1-P0/(P1+P0/2)]
Aynı sorunun bu formülde çözümü şöyledir;
Ed = [45-50/(95/2)]/[12-10/(22/2)]
= -0,11/0,18
= -0,61
NOT: Esneklikle ilgili hesaplamalarda ortaya çıkan sonuçlar, iktisat literatüründe aşağıdaki gibi isimlendirilmektedir.
Ed < 1 ise è (esnek olmayan talep)
Ed = 1 ise è (birim esnek talep)
Ed > 1 ise è (esnek talep)
Üç özel durumu ayrıca ele alalım
Tam Esnek Olmayan Talep: Fiyattaki değişmenin talep edilen miktarda hiçbir değişikliğe neden olmadığı durumdur ve esneklik katsayısı sıfırdır. (İlaç, sigara, ekmek, elektrik) Talep eğrisi fiyat eksenine paralel bir doğrudur.
Tam Esnek Talep: Fiyattaki küçük bir değişiklik talep edilen miktarda çok büyük bir değişime neden olduğu durumdur ve esneklik katsayısı sonsuza eşittir. (Bilgisayar, beyaz eşya, cep telefonu) Talep eğrisi miktar eksenine paralel bir doğrudur.
Birim Esneklik: Fiyattaki değişme oranının talep miktarını da aynı oranda etkilemesidir ve esneklik katsayısı 1’e eşittir. Yani fiyat arttığında talepte aynı oranda azalacaktır. Fiyat düştüğünde talepte aynı oranda artacaktır.
Fiyat Esnekliği ve Toplam Hâsılat
Fiyat esnekliği, üreticilerin elde edeceği toplam hâsılatı etkileyecek unsurdur. Esnek talebe sahip olan mallarda fiyattaki değişmeler, miktarda büyük değişikliklere yol açarken inelastik talebe sahip olan mallarda fiyattaki değişmeler, miktarda daha küçük bir değişmeye yol açacaktır. Dolayısıyla esneklik değiştikçe, fiyattaki düşüş ya da yükselişler üreticilerin toplam hâsılatını değişik şekillerde etkileyecektir. Fiyat arttığında satışlar azalacağından hâsılat da azalacaktır.
Ed < 1
İnelastik Talep
Hâsılat Azalır
Hâsılat Artar
Ed = 1
Birim Esnek Talep
Hâsılat Değişmez
Hâsılat Değişmez
Ed > 1
Esnek Talep
Hâsılat Artar
Hâsılat Azalır
teşekkürler
YanıtlaSil