Türkiye’nin ödemeler dengesi istatistikleri, IMF’nin tüm üye ülkeleri için tavsiye niteliğinde öngördüğü ve önceki bölümde özetlenen uluslararası standart ve ilkelere dayanmaktadır. 1975 yılına kadar Maliye Bakanlığı tarafından derlenen Türkiye’nin ödemeler dengesi istatistiklerini 1975 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) derlemeye başlamıştır. 1975-1983 yılları için ana kalemler itibariyle mevcut olan istatistikler, 1984 yılı verilerinden itibaren Ayrıntılı Sunum’a göre aylık olarak TCMB, İstatistik Genel Müdürlüğü, Ödemeler Dengesi Müdürlüğü’nce yayımlanmaktadır.
Ödemeler dengesi gelişmelerine ilişkin istatistiklere, “http://www.tcmb.gov.tr” internet adresinden, “Veriler / Dönemsel Veriler / Ödemeler Dengesi İstatistikleri ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu” başlıkları altındaki menüden ulaşabilirsiniz. İstatistikler, IMF’nin “Özel Veri Yayınlama Standartları” kapsamında belirlenen takvime göre kamuoyuna aylık olarak duyurulmaktadır.
Ödemeler dengesi istatistiklerinin başlıca kaynaklarını;
-TCMB ve Türkiye’de yerleşik bankaların dövizli işlem raporları,
-Türkiye’de yerleşik bankaların mizanları
-TÜİK tarafından yayımlanan dış ticaret istatistikleri,
-TÜİK’ten sağlanan mal ticaretine ilişkin navlun ve sigorta gelir ve giderleri,
-T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, TÜİK, TCMB tarafından yürütülen anketler,
-Kuruluşlardan doğrudan sağlanan veriler,
-Yurtdışında yerleşik kişilerin portföy yatırımlarına ilişkin olarak saklama hizmeti veren bankalardan sağlanan stok veriler,
-Banka ve diğer sektör tarafından yurtiçinde ihraç edilen borç senetleri ile İstanbul Menkul -Kıymetler Borsası (İMKB)’nda gerçekleştirilen hisse senedi işlemlerine ilişkin olarak Merkezi -Kayıt Kuruluşu’ndan sağlanan stok veriler,
-Doğrudan yatırım anketleri,
-Yazılı ve görsel basın,
oluşturmaktadır.
TCMB ve Türkiye’de yerleşik bankaların dövizli işlem kayıtları, işlem mahiyetlerine göre belirlenen yaklaşık 600 istatistik kod esas alınarak aylık olarak elektronik ortamda raporlanmaktadır. Bu kaynak, çoğunlukla Finans Hesaplarının derlenmesinde kullanılmaktadır.
Cari İşlemler Hesabı’nda yeralan önemli kalemlerin veri kaynağı TÜİK’tir. TÜİK tarafından derlenen ihracat ve ithalat verileri dış ticaret rakamlarını oluşturmakta, ayrıca, ihracat ve ithalatın ödeme şekillerinden ticari kredilerin belirlenmesinde yararlanılmaktadır. Mal ticaretine ilişkin navlun ve sigorta bedelleri yine TÜİK tarafından aylık olarak gerçekleştirilen çalışmadan sağlanmaktadır. Bavul ticareti ile turizm gelir ve giderleri TÜİK tarafından yürütülen anketlerden elde edilmektedir.
Ülkemizde yayınlanan ödemeler dengesi istatistikleri ayrıntılı sunum kalemleri ile bu kalemlerin derlenme yöntemleri aşağıda açıklanmaktadır. Görüleceği üzere, Ayrıntılı Sunum’da, standart kalemlerde bulunmayan bazı kalemlere (Bavul Ticareti gibi) yer verilmiştir. Bu farklılaşma, işlemin taşıdığı önem veya ülkeye özgü olması açısından ortaya çıkmaktadır. Bu tür gösterimler diğer ülke istatistiklerinde de olabilmektedir. Örneğin, *petrol ihracatçısı ülkelerin bu kaleme ilişkin ayrıntıyı da istatistiklerinde açıklamaları gibi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder