Basit varsayımlarda ülkedeki büyümenin dış fiyatları etkilemeyeceği düşünüldü, buna neden olarak varsayılan ülkenin küçük olduğu ve bu yüzden böyle bir etkisinin olmadığı söylenebilir. Fakat, gerçekte yalnızca küçük ülkeler yoktur, bu nedenle bu tarz bir büyümenin ülkelerden bağımsız olmayan bir uluslarası ticareti de etkileyeceği açıktır.
Dünya pazarında özellikle söz konusu mallarda ağırlıklı bir yere sahip olan ülkenin büyümesi, o malların uluslarası fiyatını da etkileyecektir. Bunun etkisiyle gerçekleşen asıl refahı bulmak mümkün olabilecektir. Daha önce bahsettiğimiz, yansız ve diğer yönelimli büyüme tipleri açısından nasıl bir etkinin olabileceğini açıklamaya başlayabiliriz.
Sapmasız büyüme açısından bakarsak, büyüyen bir ülkenin daha çok tekstil ihraç edip, daha fazla makine ithal etmesi, tekstilin fiyatını düşürürken, makinenin fiyatını yükseltecektir. bunun anlamı ticaret hadlerinin ülke aleyhine değişmesidir. ticaret hadlerinin bu şekilde bozulması ülkenin refahı açısından olumsuz bir etki yaratacaktır. Bu nedenle asıl büyümenin yararlarının bir kısmı bu fiyat değişimi ve neticesindeki ticaret hadleri bozulmasıyla diğer ülkelere aktarılacaktır.
Diğer taraftan yönelimli büyüme tipleri de ülkenin ticaret hadlerini etkileyecektir. Ticaret arttırıcı büyüme durumunda ticaret hadleri, sapmasız büyümeden de daha fazla ülke aleyhine olacaktır. Çünkü büyüme dünya piyasalarına daha yüksek oranda ihraç malı arz edilmesi ve piyasalardan daha yüksek oranda ithal malı talep edilmesi sonucunu ortaya çıkarır.
Ticarete karşıt yönlü büyüme durumunda ise, ticaret hadleri ülkenin lehine olacaktır. Yani ülke hem üretim artışlarıyla, hem de lehine değişsen fiyat ilişkisi nedeniyle refahını yükseletecektir.
Bu arada önemli bir nokta, bu yazıda yapılan analizlerde ülkedeki değişimle beraber uluslarası fiyatlardaki değişim hesaba katılırken, eksik kalan ise diğer ülkelerde gerçekleşecek değişim olmaktadır.
Her ülkede aynı oranda bir büyüme gerçekleşmişse, bunun neticesinde herhangi bir ticaret hadleri değişimi olmayacaktır. Tüm ülkelerin büyümekte olduğu bir ortamda bu yazıda bahsettiğimiz varsayımlar değişiklik gösterebilecektir.
Bu konuyu grafik üzerinde göstermek için teklif eğrilerini kullanabiliriz, aşağıdaki grafikte Türkiye'nin motor karşılığı tekstil, ve ABD'nin tekstil karşılığı motor teklif eğrisini görebilmekteyiz.
Denge noktası E de oluşmaktadır.OP nin eğimi tekstilin motor cinsinden fiyatını vermektedir.
Bu kısaca Türkiye'nin ticaret hadleridir.
Büyüme ile birlikte ülkenin teklif eğrisi kayar ve yeni bir denge oluşur. Ticaret hadleri büyümeye bağlı olarak teklif eğrilerinde görülen kaymanın niteliğine göre iyileşme ve kötüleşme gösterebilir.
Arzulanan ticaret hacmi, OE den OD ye genişlemiş ise,
İlk ticaret hadlerinden motor talebi CC1 ve tekstil arzı SS1 miktarında artıyor.
ABD nin talep ve arzı sabit kaldığı için,
Tekstilde arz fazlası ve motorda talep fazlası ortaya çıkacaktır.
Tekstilin fiyata motora göre düşüş göstermesi kaçınılmazdır. Ticaret hadleri Türkiye aleyhine döner.
Türkiye'nin teklif eğrisinin TR1 biçiminde sağa doğru kayması ve yeni ticaret hadleri doğrusunun D den geçmesi ile gösterilmiştir.
Büyüme dolayısıyla ticaret hacminin daralmasında (ticarete karşıt yönlü büyüme) ise, ticaret hadleri iyileşmesi gerçekleşecektir. Teklif eğrisinin OTR2 biçiminde *sola doğru kayması ile teklif edilen tekstil ve talep edilen motor hacmi daralmaktadır ve böylece ticaret hadleri OH den geçecek biçimde ülke lehine değişecektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder