Talep Farklılığına Bağlı Dış Ticaret

Dış Ticaretin ilk olarak ele alınmasından arzın değişken olacağı ve talebin hesaba katılmadığı yaklaşımlar kullanılmıştı. Bu yazımızda ise arzın sabit olduğu ve talebin değişkenlik gösterdiği yaklaşımlar üzerinde duracağız.

İki ülkede üretim teknolojileri ve faktör donatımları aynı olunca üretim koşulları ve dolayısıyla üretim maliyetleti birbirine eşit olur. Bu özellik iki ülkenin de aynı dönüşüm eğrisine (üretim olanakları eğrisi) sahip olmasına neden olur.

Aşağıdaki grafikte, NN dönüşüm eğrisi hem Türkiye'nin, hem de ABD'nin üretim olanakları eğrisi oluşu ile temsil edilmiştir. Grafikte görülen talep koşulları ise daha önceden aynı kabul edilmesinin tersine bu sefer iki ülkenin taleplerinin oldukça farklı olduğunu görmekteyiz.

Sonuç olarak, Türkiye'de gıda, ABD'de ise kağıt şiddetle tercih edilen mallardır. Bu durumu ülkelere ait olan kayıtsızlık eğrilerinin yoğun olarak tercih edilen malın eksenine daha yakın çizilmesi ile ifade edilir.

Kapalı ekonomide denge noktaları Türkiye için Etr ve ABD için Eabd'dir.

Türkiye'de kağıt, ABD'de ise gıda göreceli olarak ucuz mallardır.

Bundan çıkarılan sonuç, üretim koşulları aynı olmasına rağmen, talep koşullarındaki farklılıklar yüzünden ilgili ülkede daha az tercih edilen malın ucuzlaması manasına gelir. Söz konusu mallarda karşılaştırmalı üstünlük üretim yüzünden değil, tüketimde talep koşulları sayesinde oluşmuş durumdadır.

TT uluslarası fiyat oranından ticarete açıldıklarında, daha ucuz olduğundan Türkiye kağıt üretiminde, ABD ise gıda üretiminde uzmanlaşacaktır. Bu uzmanlaşma D noktasına gelinceye kadar sürecektir.

D noktasında göreceli iç fiyatlar, uluslarası fiyat düzeyi olan TT ye eşitlendiği için uzmanlaşma son bulacaktır. Üretim dengesi bu noktada sağlanacaktır.

Bu yaklaşımdaki düşünceye göre bu şekilde bir talep farklılığının ülkeleri bir uzmanlaşmaya götürmesi olası görünmektedir.

Türkiye, TT ticaret hadlerinden yaptığı üretimin bir bölümünü ihraç edip, karşılığında gıda ithal ederek Ctr noktasında tüketim dengesi sağlanacaktır. Refah düzeyi, I1 den I2'ye yükselecektir. ABD gıda ihracatına karşılık kağıt ithal ederek tüketimini Cabd noktasına çıkartacaktır, böylece onun da refahı I1'den I2'ye yükselmiş olacaktır.

Bu yazıda ifade edilen analizlerde görüldüğü gibi arz koşullarında olduğu gibi talep koşullarındaki farklılığın dış ticaretteki önemli rol oynadığı görülmektedir. Bununla birlikte gerçek dünyada küreselleşmeye bağlı olarak çok farklı talep koşullarının olduğu ülkeler pek olası değildir. Benzer talep koşullarını görmek daha mümkündür.