Teknolojik Gelişme ve Dış Ticaret

İktisadi büyümenin diğer bir kaynağı da teknolojik gelişmedir. (technological progress)

Sanayileşmiş ülkelerde kişi başına reel gelir artışlarının büyük bölümü teknolojik gelişmeden kaynaklanır, sermaye birikimi daha az etkilidir.

Teknolojik Gelişme, yeni bir üretim yöntemi bulmak veya yeni bir mal icat etmek şeklinde iki şekilde olabilir.

Bunun anlamı, ya piyasadaki malların daha verimli üretilmesi, ya da tümüyle farklı nitelikte yeni bir malın ortaya çıkarılmasıdır.

Yeni üretim yöntemine dayalı teknolojik gelişmenin en belirgin özelliği, *aynı miktar malın daha az kaynak ile üretilebilmesidir veya aynı miktar kaynakla daha fazla mal üretilebilmesidir.
Üretim fonksiyonları doğrusal ve homojen (sabit verimler) varsayımı altında, teknolojik yenilikler üçe ayrılır.

1-Sapmasız (neutral)
2-Emek tasarrufu sağlayan (labor saving)
3-Sermaye tasarrufu sağlayan (capital saving)
Sapmasız (yansız) yenilikler, emek ve sermayenin marjinal verimliliğini aynı oranda arttırır. İki faktör açısından da aynı oranda tasarruf sağlanır.

Aşağıdaki grafikte sapmasız teknolojik yenilikleri açıklayan durumu görebilmekteyiz.

bb bir birim malın eş ürün eğrisidir.
Faktör fiyatları FF ise, üretici B noktasındaki faktör bileşimini kullanır.
Sapmasız bir teknolojik gelişme sonrası,
Bir birim malın eş ürün eğrisi b1b1 olarak sola kaymıştır.
Faktör fiyatları değişmemesi durumunda, üretici yenilikten sonra faktörleri aynı oranda kullanmayı sürdürür.
Denge noktalarının orijinden geçen OX doğrusu üzerinde olması bunu gösterir.

Sonuç olarak, *sapmasız bir yenilik durumunda sabit faktör fiyatlarından bir birim mal için kullanılan girdilerin miktarları azalmakta, fakat faktör yoğunluğunda değişme olmamaktadır.

Emek tasarrufu sağlayan bir teknolojik ilerleme, sermayenin marjinal verimliliğinin emeğin verimliliğinden daha fazla artması anlamına gelir.
Diğer bir adlandırma olarak sermaye kullanan teknolojik gelişme denmektedir.

Aşağıdaki grafikte söz konusu durumu daha açık bir şekilde görebilmekteyiz.

bb nin b1b1 olarak sol üst yönde kayması emek-tasarrufu sağlan bir yenilik tipini ifade eder. Teknolojik gelişmeden sonra faktör fiyatları değişmememiş kabul edilirse, faktör yoğunluğu (sermaye/emek) OX den OX1 e yükselir. Bunun sebebi marjinal verimliliği artan sermayenin işgücü faktörü yerine kullanılmasıdır.

Sermaye tasarrufu sağlayan teknolojik yenilikler, emeğin marjinal verimliliğini sermayeye göre daha fazla artmasıdır. Emek birim başına daha az sermaye kullanılır, emek sermaye yerine geçer.

Aşağıdaki grafikte FF sabit ticaret hadlerinden bb nin b2b2 şeklinde sol aşağı yönde kayması, sermaye tasarrufu sağlayan bir teknolojik ilerlemeyi ifade eder.

Gerçek hayatta yenilikler daha çok emek tasarrufu sağlayıcı tarzda olmaktadır. Buna sebep olan ise, teknolojinin sayıları birkaçı geçmeyen büyük sanayi ülkeleri tarafından üretiliyor olması ve bu ülkelerin işgücü açısından kıtlık durumunda bulunmasıdır. Dolayısıyla AR-GE faaliyetleri amaç olarak sermayeyi, kıt ve pahalı olan insan gücünün yerine geçirecek yöntemlerin bulunmasıdır.

Ekonomik koşulların bir sonucu olarak teknolojik gelişme kuramına ''uyarılmış teknolojik gelişme'' (induced technological process) hipotezi adı verilir.

Teknolojik gelişmeler uygulama alanı bakımından ya belli kesimlere özgü veya genel nitelikte olabilirler. Yalnız ihraç ürününe yönelik, veya yalnız ithalat malına yönelik olma ihtimali de mevcuttur.

Yeniliklerin uygulama alanı ve faktör tasarrufu sağlama özeliklerine göre, üretim olanakları eğrisi şekil değiştirmektedir.

Söz konusu gelişmelerin genel kullanım yerine daha belli bir sektöre yönelik olmaları daha gerçekçi bir varsayım olmaktadır.

Bir sektörde sapmasız bir teknolojik ilermeye dayalı büyüme gerçekleşirse, söz konusu sektörde ticaret hacmi artış gösterirken, diğer sektörlerde genel olarak bir ticaret daralması görülecektir.

Üretim maliyetlerinin düşmesi veya faktör verimliliklerinin artması anlamına gelen teknolojik gelişmeler, etkilediği sektöre karşı bir teşvik sunmuş olacaklardır.