AB'nin baştan beri sahip olduğu önemli bir mali kuruluş olarak Avrupa Yatırım Bankası'nı (EIB) gösterebiliriz. Söz konusu banka Roma Anlaşması ile kurulmuş olmakla birlikte tüzel bir kişiliğe de sahiptir.
Bunun yanında AB'nin ekonomik ve sosyal politikalarını yürütmek için EIB'den ayrı olarak oluşturulan çeşitli fonlar vardır. Doğal olarak Birliğin kendine ait bir bütçesi de vardır. Ayrıca son olarak Maastricht Anlaşması ile kurulan Avrupa Merkez Bankası ise, AB'nin temel mali kuruluşu durumuna gelmiştir.
Sözü edilen kuruluş ve fonları ayrıntılı olarak inceleyelim.
1. AB Bütçesi
Topluluğun bütçe gelirleri, üye ülkelerin yaptıkları katkılar (KDV gelirlerinin belli bir payı aktarılır) ve üçüncü ülkelerden gelen mallara uygulanan gümrük vergilerinden gelen paralar gibi kaynaklara dayanır.
Bu gelirler Topluluk ortak politikalarının yürütülmesinde ve yönetim giderlerinin karşılanmasında kullanılırlar.
Topluluk bütçesinin en büyük bölümü ortak tarım politikasına ayrılmaktadır. (ayrıntılı bilgi için ortak tarım politikasına tıklayabilirsiniz)
Ayrıca temel harcamalar; *bölgesel kalkınma, çeşitli alanlarda ortak işbirliği, sanayi, araştırma-geliştirme konularında yapılır. Eğer karşılaştırma yapılması gerekirse, AB'nin Birlik bütçesinin yaklaşık olarak Türkiye'nin bütçesinin 2 katı olduğunu söyleyebiliriz.
2. Mali Fonlar
Avrupa Birliği çeşitli amaçlarını gerçekleştirmek için aşağıda anlatacağımız fonlara sahiptir.
a) Avrupa Sosyal Fonu (ESF)
Roma Anlaşması'yla kurulmuş bir fondur. Temel amacı olarak, Topluluk içinde iş olanaklarının yaratılması, mesleki eğitim programları düzenlenmesi ve işsizlik yardımında bulunma gibi konular sayılabilir.
b) Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF)
1975'de kurulmuştur. Toplulukta göreceli olarak geri kalmış bölgelerin kalkındırılması ve yapısal uyumun sağlanması için krediler verir.
c) Avrupa Kalkınma Fonu (EIF)
Roma Anlaşması'yla oluşturulan bu fondan 'Lomé Sözleşmesi' çerçevesinde Toplulukla özel ilişkileri bulunan bazı Afrika, Karayipler ve Pasifik ülkelerine yardım yapılmaktadır.
d) Avrupa Parasal İşbirliği Fonu (EMCF)
Bu fon, parasal birliğe yardımcı olmak üzere dış ödeme güçlüğü çeken üyelere kısa vadeli çözümler için krediler sağlar. Avrupa Para Sistemi döneminde temel mali kuruluş olarak görev yapmıştır.
e) Avrupa Garanti ve Yönlendirme Fonu (FEOGA)
1962 yılında kurulmuştur. Bu fonun temel amacı tarımsal destekleme programlarının finansmanı sağlamak ve tarımın yönlendirme yoluyla daha modern bir hale getirilmesi çabasına yardımcı olmaktır.
3. Avrupa Yatırım Bankası (EIB)
Merkezi Lüksemburg'dadır. Statüsü Roma Anlaşması ile belirlenmiştir. AB üyeleri bankanın da üyeleridir. Temel amacı birliğin dengeli bir biçimde kalkınması bağlamında finansman desteği sağlamaktır.
Görevleri içinde en büyük bölümü birliğin ortak politikaları açısından çok çeşitli konularda kalkınma maksatlı olarak finansman sağlamaktır. EIB faaliyetlerinde ticari bir amaç gütmez.
Avrupa Yatırım Bankası, ayrıca topluluk dışı ülkelerle girişilen işbirliğini destekleme amacıyla gerek kendi kaynaklarından, gerekse topluluk bütçesinden finansman sağlayabilir. AB'nin yakın ilişkisi olduğu 3 grup ülke söz konusudur. Bunlar; *1) Lomé Sözleşmesi ile ACP ülkeleri 2) Özel Anlaşmalarla bağlı olan Akdeniz Ülkeleri (Türkiye dahil) 3) Eski Doğu Avrupa Ülkeleri (2004 yılında çoğu Birlik içerisine alınmıştır ve 2007 de Romanya ve Bulgaristan ile devam edilmiştir. Son üyelik başvurusu görüşülen ülke ise Hırvatistan'dır. 2011-12 gibi Birliğe alınması beklenmektedir)
4. Avrupa Merkez Bankası
Avrupa ekonomik ve parasal birliğinin temel kuruluşu konumundadır. Maastricht Anlaşması ile kurulmuştur. Topluluğun para politikasını yönetmekle görevlidir. Temel amacı Birlik çapında enflasyon ve işsizliğin önlenmesidir.
Fiilen kuruluşu 1 Haziran 1998 tarihinde olmuştur ve merkezi Almanya'nın Frankfurt şehridir. Özellikle Ortak Para birimi Avro'nun oluşturulması sonrası böyle bir merkez bankasının gerekliliği belliydi. Avro'nun değerinin düzenlenmesi ve fiyat istikrarını sağlamak temel görevleridir.
Kurulmasının düzenlendiği anlaşmada belirtilen görevleri şunlardır;
- Para politikasının belirlenmesi ve uygulanması
- Döviz alım satımının sağlanması
- Üye ülkelerin para kaynaklarının yönetimi (portföy yönetimi)
- Milli ekonomide para dolaşımı ve sorunsuz işleyen bir ödemeler sisteminin teşviki
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder