Farklı gelişme düzeylerinde bulunan ülkelerin, mal ve faktör hareketlerinin serbest olduğu bir iktisadi gruba katılmaları durumunda, serbest piyasa düzeni, bunlar arasındaki gelişme dengesizliğini arttırır. Bu yönde yığınlı (kümülatif) hareketler ortaya çıkar.
Sonuç olarak, zengin ülkeler daha zengin, fakir ülkeler daha fakir duruma gelirler.
İsveçli iktisatçı Gunnar Myrdal tarafından ortaya atılmış bir görüştür.
Kutuplaşma Teorisi (polarization theory)
Ülkeler arasında tarihsel nedenlerle veya sadece rastlantı gibi etkenlerden dolayı gelişme farklılıkları olabilmektedir.
Örneğin, bir kısım ülkeler teknoloji ve sermaye birikimi açısından diğerlerine oranla daha ileri durumdadır.
*Eğer gelişmesini bu düzeyde tamamlamış ülkeler, bu bahsedilen ülkeler ile gümrük birliği kurarak serbest ticaret ilişkilerine girişirse kendileri açısından sakıncalı olabilirler. Bunun nedeni, az gelişmiş ülkede yeni kurulan sanayilerin ileri ülkelerin rekabetine dayanacak bir durumda olmamasıdır.
Bir diğer neden ise, az gelişmiş ülkelerdeki nitelikli emek ve sermaye gibi kıt faktörlerin, sağladıkları yüksek gelirler nedeniyle, birliğe bağlı ileri ülkelere göç etmek istemeleridir. Göç edenler gelişmiş ülkelerde olumlu katkı yaparken, ayrıldıkları ülkenin kalkınma hızının olumsuz etkilerler.
Bu nedenlere bağlı olarak iktisadi grupların benzer gelişme düzeyinde ülkeler arasında kurulmasında zorunluluk vardır.
Kutuplaşma teorisi yalnız ülkeler arası serbest ticarette değil, aynı ülkenin farklı bölgeleri arasında, gelişme farkları bulunması durumunda da kendini gösterebilir.
Birçok ülkede bölgeler arasından önemli gelişme farkları vardır. Bunlara örnek olarak, Türkiye'nin Doğu-Batı ve İtalya'nın Kuzey-Güney ayrımını verebiliriz.
Serbest piyasa ekonomisi altında geri kalmış bölgelerdeki kaynaklar gelişmiş bölgelere göç etmekte ve böylece ülkede 'gelişme kutupları' oluşmaktadır.
Bu tarz farklılıkları önlemek için hükümetler serbest piyasa mekanizmasının işleyişine müdahale ederek bölgesel kalkınma planları uygularlar. Uluslarası alanda bu tarz bi çözüm oldukça zordur, çünkü henüz böyle bir düzenlemeyi yapabilecek mekanizma kurulmuş değildir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder