Döviz Swapları

Foreign Exchange Swaps

Döviz swapları bankalar arasında kendilerine ait olan döviz pozisyonlarını değiştirmek maksadıyla yaklaşık olarak 50 yıldır kullanılan bir yöntemdir. Kısaca, daha sonra aynen iade edilmek üzere yapılan bir tür para değiş tokuşu işlemidir.

Somut bir örnek üzerinden gidersek, dolar üzerinden eksik pozisyon vermekte olan bir A bankasını ele alalım. Aynı zamanda bir B bankası da dolar üzerinden fazla pozisyon vermekte olsun. Bu pozisyon durumları neticesinde her iki bankada bir kur riski içerisinde olmaktadır. (kur değişimleri nedeniyle zarar etmek) Bu nedenle, pozisyonlarını denkleştirme kararı verdiklerinde, bunu en kolay ve masrafsız yolu bu iki bankanın bir swap anlaşması yaparak pozisyonlarını takas etmeleridir.

Özetle, belirli bir kur üzerinde (örneğin o günkü anında döviz kuru) anlaşarak A bankası B’deki dolar fazlasını devralır ve ona karşılığında TL miktarını verir. Anlaşma süresi dolduğunda ise bu kez önceki işlemlerin tam tersini yaparlar. A dolarları eski sahibi B’ye verirken, B bankası da ona verdiği TL’leri iade eder.

Buna bir tür karşılıklı kredi işlemi olarak bakabiliriz. Bir taraf diğerine dolar cinsinden, öbürü de ona TL üzerinden kredi açmış gibi olmaktadır. İki tarafta diğerinden almış olduğu kredi ana parasını aynen geriye ödeyeceği için bir kur riski söz konusu olmaz. Ancak iki ulusal paraya ait faiz oranlarına bağlı olarak, yüksek faizli para kredisini kullanan tarafın düşük faizli parayı kullanana faiz farkını dengeleyecek ölçüde bir ödeme yapması gerekmektedir.

Firmalar da geçici olarak bir para cinsinden ihtiyaç fazlası, diğeri cinsinden eksikle karşılaşmaları durumunda, aynı şekilde swap tekniğine başvurabilirler.

Somut bir örnek üzerinden anlatmak gerekirse, A firmasının şu anda kasasında 10,000$ dövizi vardır ve firma bu döviz fonlarına 30 gün sonra ihtiyacı olacaktır. Fakat, aynı zamanda 30 günlük süre içinde döviz yerine TL olarak likiditeye ihtiyacı bulunmaktadır. Bu durumda firma döviz piyasası yoluyla hareket ederek likidite ihtiyacını karşılayabilir.

Bunu elindeki dolarları anında piyasada TL’ye dönüştürerek ve 30 gün sonra da tekrar piyasada TL karşılığı alarak yapabilir. Ama bu şekilde bir yöntem karşısında döviz alış ve satış kurları arasında fark gereği firma bir kayba uğramaktadır.

Bunun yerine o anda dolar ihtiyacı ve TL fazlası olan bir başka firma bulabilirdi. Onunla swap işlemine girişirse söz konusu sakıncalar engellemiş olacaktır. Çünkü geçici olarak A’nın aldığı TL fonları ile diğer firmanın aldığı dolar fonları bir süre sonra aynen geri verilmektedir. Faiz farkı dolayısıyla oluşan risk ise swap anlaşması sırasında önlenebilir.

Diğer taraftan kur riskinden korunma amacıyla dövizle uğraşan ticari işletmelerin, uluslararası mali piyasalara yatırım yapan yatırımcı veya dış mali fon kullananların kur riskine karşı korunmak için yaptıkları işlemler de bir swap işlemi niteliğinde olabilmektedir.

Geleneksel olarak tanımlanan bu türdeki swaplara döviz swapı denilmektedir. Döviz swaplarının temel özelliği anında teslim kaydıyla alınıp, vadeli olarak satılmasıdır. (veya tam tersi)

Yani, *bugün yapılan bir işlem bir süre sonra vadeli işlem olarak tersine çevrilmektedir. Bu iki işlemin birbirine bağlanıp tek bir işlem olarak yapılması döviz swaplarının fark yaratan özelliğidir.