Döviz Piyasası

Uluslarası ekonomik ve mali işlemlerin yurtiçi işlemlere göre başlıca farklılıklarından birisi bunların en az iki farklı ülkenin ulusal parası ile ilgili olmalarıdır.

Basit bir tanımlama yapmak gerekirse, yabancı ülke paralarına veya para yerine kullanılan her türlü ödeme araçlarına 'döviz' (foreign exchange) denmektedir. Siyasal bağımsızlığın en doğal sonuçlardan birisi olarak her ülke kendine özgü bir para birimine sahip olmaya hak kazanmaktadır. Ülkeler para birimlerine kullandıkları maden cinsine, ağırlığına veya şekline ithafen farklı isimler vermişlerdir.

Detay Bilgi: Hollanda'nın eski parası Gulden ve Polonya'nın Zloty'si kendi dillerinde altın anlamına gelir. Rupi Urdu dilinde işlenmiş gümüş demektir. İngiliz sterlini ve italyan liret'i latince Pound'dan gelmektedir ve bu eczacılıktaki bir ağırlık birimidir. Türkçe'deki Lira da İtalyan Liret'ten gelmektedir. Şekil açısından örnek vermek gerekirse, Japoncada yen yuvarlak demektir ve bu ilk paraların şeklinden almıştır.


Döviz piyasaları yabancı paraların alınıp satıldığı ya da bir ulusal paranın başka bir paraya dönüştürülmesine olanak veren kurumsal yapılardır.

Doğal olarak döviz piyasalarında yabancı paralar genellikle ülkenin kendi ulusal parası karşılığındaki değerleri belirtilerek değiştirilirler. Fakat, iki yabancı paranın birbirine değiştirilmesi de yine aynı piyasada mümkündür.

Eğer dünyada tek bir para birimi olsaydı, (altın standartı gibi) döviz piyasalarına gerek kalmazdı. Ancak, her ülke siyasal egemenliğinin sonucu olarak farklı bir para birimine sahiptir.


Teknik açıdan döviz piyasası analizleri yaparken şu duruma dikkat etmek gereklidir. *Yabancı ulusal paralar nakit biçiminde olabileceği gibi banka havaleleri, ödeme emirleri, döviz poliçeleri, mevduat sertifikaları veya seyahat çekleri şeklinde de olabilirler. Bunların likiditesi de oldukça yüksektir. (yani kolayca ve ufak bir gider karşılığı ulusal paralara dönüştürülebilirler)

Döviz piyasalarında bu iki tip ödeme aracı arasında bir ayırım yapılır.

Ülkemizde doğrudan nakit şeklinde olanlara 'efektif', nakde dönüştürülebilen araçlar biçiminde olanlara da 'döviz' denmektedir.

(yani herkes tarafından yanlış kullanılanın aksine efektif nakit para, döviz nakit olmayan demektir)

Sanılanın aksine, döviz piyasalarında asıl ağırlığı oluşturan bölüm efektif paraların alım satım işlemleri değil, 'döviz' üzerinden yapılan işlemlerdir.

Fiili olarak nakit kullananlar (efektif kullananlar) yalnızca gezi amaçlı yurtdışına çıkanlar, küçük tasarruflarını enflasyon karşısında korumak isteyen veya buradan spekülatif kârlar kazanmak amacında olan kişilerdir.

Fakat, ihracat veya ithalat bedellerinin ödenmesi, sınır ötesine sermaye gönderilmesi gibi büyük hacimli işlemler nakit döviz (efektif) ile yapılmazlar. Bu tip ödemelerde banka havaleleri, döviz poliçesi veya ödeme emri gibi yöntemler kullanılır. Bu da 'döviz' in gerçek anlamıdır.