ABD ile Kanada arasındaki ticari engellerin kaldırılmasına yönelik görüşmeler İkinci Dünya Savaşı sonrası uluslarası işbirliği hareketleri sırasında başlamıştır.Diğer taraftan önemli bir nokta ise bu iki ülke arasındaki ticaretin dünyadaki en büyük ikili ticaret akımını oluşturduğu bilgisidir. Söz konusu ülkeler dış ticarette olduğu kadar dış yatırımlarda da adeta bütünleşmiş bir durumdadır.
Uzun süren görüşmelerden sonra oluşturulan ABD-Kanada Serbest Ticaret Anlaşması 2 Ocak 1988 tarihinde imzalanmıştır. Bu anlaşma iki ülke arasındaki ticareti serbestleştirmeye yönelik ikili anlaşmalar içinde en kapsamlısı idi.
Anlaşma iki ülke arasındaki ticarette tarifelerin kaldırılmasıyla birlikte, tarife dışı engellerin azaltılmasını ve hizmetler ticaretinin liberalleşmesini tasarlamaktaydı.
Ayrıca ticaret akımlarından ayrı olarak, belli meslek mensuplarının birbirlerinin ülkesinde serbestçe çalışabilmesi, enerji alışverişindeki engellerin kaldırılması ve yatırımlar üzerindeki kısıtlamaların da giderilmesi kabul edilmiştir.
Diğer taraftan Meksika'nın 1986 yılında GATT'a katılmasından sonra, ABD bu ülke ile de ekonomik ve ticari ilişkilerini geliştirmek üzere ikili anlaşmalar imzalamıştı. Meksika, ABD için Kanada ve Japonya'dan sonraki üçüncü en büyük ticaret ortağı durumundaydı.
ABD bir yandan Kanada, diğer yandan Meksika ile yaptığı anlaşmalar sonucunda, Amerika Kıtası'nın kuzeyin kapsayacak biçimde ABD-Kanada-Meksika arasında Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA - North American Free Trade Agreement) oluşturulması gündeme gelmiştir. Bu yönde hazırlanan anlaşma 12 Ağustos 1992'de imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma tam olarak yürürlüğe 1 Ocak 1994 tarihinde girmiştir.
NAFTA bir serbest ticaret bölgesi anlaşmasıdır. 3 ülke kendi aralarındaki ticarette her türlü engeli kaldırmayı öngörmelerine rağmen, üçüncü ülkelere karşı kendi ulusal tarifelerini sürdürmeyi benimsemişlerdir. Anlaşmanın kapsamına sanayi ürünleri ve tarım ürünleri girmektedir.
Ayrıca, çevre korunması, sınai ve fikri mülkiyet hakları, kara ve hava taşımacılığı gibi hizmetler de anlaşmanın kapsamına girmektedir. Bu bağlamda NAFTA'nın iki yardımcı anlaşmaları mevcuttur. Bunlar; NAAEC (Çevresel İşbirliği Hakkında Kuzey Amerika Anlaşması) ve NAALC (İşgücünde İşbirliği Hakkında Kuzey Amerika Anlaşması)
*NAFTA'nın asıl etkisinin Meksika üzerinde olacağı beklenmekteydi. ABD, özellikle emek-yoğun malları ucuz işgücüne bağlı olarak bu ülkeden ithal edeceği öngörüsüyle Meksika'da istihdamın yükseleceği ve geniş ABD pazarının bu ülke malları için muazzam bir fırsat olacağı tahmin ediliyordu. Diğer taraftan daha güvenilir ve yüksek getiri peşindeki sermayenin de Meksika'dan ABD'ye kaçabileceği düşünülüyordu. Bu tahminler günümüz itibariyle kısmen gerçekleşmiştir.
Oluşturulma sürecindeki ve günümüzdeki çeşitli aksaklıklara rağmen ülkelerin bu tarz yaklaşımları sürmektedir. NAFTA'nın geleceği olarak Orta ve Güney Amerika'nın da dahil olacağı bir genişleme hayal edilebilir.
Dünya ticaretinde NAFTA'nın oranı yaklaşık olarak ihracatta %16 ve ithalatta %24 civarındadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder