İktisadi Birleşmeler

Ülkeler arasındaki iktisadi işbirliği hareketleri, sınırlı sayıdaki mallar üzerinde tarife indirimlerinden, kapsamlı iktisadi birliklerin kurulmasına kadar değişebilmektedir.

Bazı birleşme hareketlerinde yalnızca ülkelerin aralarındaki mal ve hizmet akımlarını serbestleştirmeleri, bazılarında buna ek olarak üretim faktörlerinin serbest dolaşımı, ve son olarak diğer kısmında ise bunlarla birlikte para, maliye ve ekonomi politikası alanlarında uyum ve işbirliğinin sağlanması söz konusudur.

İktisadi Birleşme Türleri

Günümüzde iktisadi birleşme hareketleri çok farkı şekiller alabilmektedir. Birleşme derecelerine göre bunları şöyle sıralayabiliriz.

1. Tercihli Ticaret Anlaşmaları (Preferential Trading Agreements)
En dar kapsamlı iktisadi işbirliği örneğidir. Burada yalnızca söz konusu ülkelerin tarife indirimleri görülür.

2. Serbest Ticaret Bölgesi (Free Trade Association)
Bu tür birleşmelerde, üye ülkeler aralarındaki ticarette gümrük tarifelerini ve kotaları kaldırmaktadır. Fakat, birlik dışındaki ülkelere herkes kendi gümrük tarifesini belirlemekte özgürdür.

3. Gümrük Birliği (Customs Union)
Bu birleşme türü Serbest Ticaret Bölgelerinden bir ileri aşamadır. Gümrük tarifelerinin ve kotalarının kaldırılması yanında, birlik ülkeleri birlik dışındaki ülkelere karşı tek bir ortak gümrük tarifesi uygulamaktadırlar.

4. Ortak Pazar (Common Market)
Gümrük birliğinden daha ileri bir iktisadi birleşme türüdür. Gümrük birliğindeki özelliklere ek olarak, emek ve sermayenin serbest dolaşımı uygulaması vardır. Bunun anlamı işgücünü göç edebilmesi ve sermayenin de aynı şekilde serbestçe birlik üyeleri arasında hareket edebilmesidir.

5. İktisadi Birlik (Economic Union)
İktisadi birleşme hareketlerinin en ileri şeklidir. İktisadi birlikler ortak pazarın ötesinde ekonomik, mali ve para politikalarının birlik ülkeleri açısından koordinasyon halinde yürütülmesini ifade eder. Üye ülkelerin bireysel makro ekonomik politika izleme serbestileri bir ölçüde birliğe devredilir.


Ekonomik birliklerin bir diğer şekli de 'parasal birlik' tir. (monetary union) Üye ülkelerin ulusal paraları arasında sabit kur ilişkisi kurulmasını ifade eder. Bu amaçla ulusal para ve maliye politikalarının uyumlulaştırılması gereklidir. Bu birliklerin kurulma amacı genel olarak *dalgalı kur sistemlerinin bir özelliği olan kur değişmelerinin, dış ticaret ve sermaye akımları üzerindeki olumsuz etkisini gidermektir.

İktisadi birlikler çok kapsamlı hareketlerdir. Temel olarak tüm ekonomik ve sosyal politikaların uyumlaştırılması ve bazı yetkilerin birlik düzeyinde (ülkeler-üstü) bir kuruluşa devredilmesi öngörülür.

Uygulamada bahsedilenden farklı birleşme hareketleri görülmesi mümkündür. Çeşitli özelliklerin alınıp, bazılarının alınmadığı bir birleşme şeklini de uygulama da görmek olasıdır.

GÜMRÜK BİRLİKLERİ

GÜMRÜK BİRLİKLERİNİN EKONOMİK ETKİLERİ

İKTİSADİ BİRLİK

Yukardaki bağlantıları tıklayarak belirtilen konular hakkında daha detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.