Uluslarası Fiyat Farklılaşması ve Damping

Damping temel olarak aslında bir uluslarası fiyat farklılaşmasıdır. İhracat endüstriler sahip olduğu monopolcü güce dayanarak bazen iç ve dış piyasaları birbirinden ayırır ve dış piyasalarda daha düşük fiyat uygularlar.

Böyle bir uygulama monopolcü bir firmanın kar maksimizasyonu maksatlı ölçek ekonomilerinden yararlanma düşüncesini gösterir.

Bu gibi uygulamalara uluslarası fiyat farklılaştırması (international price discrimination) adı verilir. Dış piyasada uygulanan fiyatın daha düşük olması bu durumun bir damping niteliğinde olduğunu gösterir.

Söz konusu durumun mümkün olması için iki koşul vardır. Birincisi, iç ve dış piyasaların birbirinden kesin olarak ayrılmış olması gerekir. Aksi takdirde iç piyasada sattığı malın başka yollarla dış piyasaya satışı yapılması bu durumun işlerliğini bozacaktır. (re-export)

İkinci koşul ise, söz konusu malın değişik piyasalardaki talep esnekliklerinin farklı olmasıdır. Böylece esnekliğin yüksek olduğu piyasada malı ucuz, esnekliğin düşük olduğu piyasada malı pahalı satmak mümkün olacaktır.

Uluslarası fiyat farklılaşmasını aşağıdaki grafik yardımıyla daha açık bir şekilde inceleyebiliriz.

Monopolcünün malını birisi iç ve diğeri dış piyasa olmak üzere iki ayrı piyasada satmakta olduğunu varsayalım,

Grafiğin sağ tarafında yerli piyasada Di söz konusu malın talep (ortalama gelir) eğrisi
MR1 ise marjinal gelir eğrisi olarak görülmektedir.

Yabancı piyasada söz konusu malın talep eğrisi ise Dd ve marjinal gelir eğrisi MRd de olarak grafiğin sol tarafında gösterilmiştir.

Karışıklık yaratmamak maksadıyla grafikte MC marjinal maliyet sabit sayılmış ve yatay eksene paralel çizilen bir doğru olarak gösterilmiştir.

Grafikteki bir diğer önemli nokta ise, yabancı talep eğrisinin (Dd) iç talep eğrisinden (Di) den daha esnek olmasıdır.

Özellikle bu şekilde çizilmiştir. Çünkü yabancı ülkede monopolcünün sattığı mala karşı daha fazla sayıda alternatif (ikame) mal bulunması olasılığı yüksektir. Bu nedenle fiyat artışına daha fazla tepki gösterilir.

Bu koşullar altında firma her piyasada marjinal maliyetle marjinal geliri eşitleyerek en yüksek kârı elde etmiş olacaktır.

Bu eşitlik, yerli piyasada M ve dış piyasada N noktasında gerçekleşir.

Firma yerli piyasada Pi fiyatından OMi kadar, dış piyasada ise Pd fiyatından OMd kadar mal satacaktır.

Dikkat edilirse, dış piyasada talep esnekliğinin yüksek olması dolayısıyla monopolcünün uyguladığı fiyatlar iç piyasadan daha düşüktür.

Genel kural olarak, bir piyasada talep esnekliği ne derece yüksek ise o piyasada uygulanan fiyatlar o derece düşük olur.

İhracatçı firmaların yurtdışında iç pazarlardan bu şekilde düşük fiyatla satmaları, uluslarası ticaret açısından bir 'haksız rekabet' ortaya çıkararır. İç piyasadaki üreticiler bundan büyük zarar görmektedir.